قدس آنلاین: خدای متعال سرچشمه همه خوبی هاست و هر یک از اسماء او جلوه‌هایی از زیبایی‌های بی نهایت. از جمله صفات الهی، مهربانی و لطف بی‌منتهای اوست. خدای متعال لطف و رحمت خود را از هر مخلوقی که ظرفیت دریافت آن را داشته باشد دریغ نخواهد کرد.

هر چه ظرف مخلوقات بزرگ‌تر باشد میزان بیشتری از رحمت الهی را دریافت کرده و می‌تواند خود، منبع و واسطه‌ای برای انتقال رحمت الهی به دیگر مخلوقات باشد. اما سؤال این است که به راستی، بزرگ‌ترین ظرفیت دریافت لطف و رحمت الهی را کدام یک از مخلوقاتش داشته است؟ پاسخ این پرسش، یک کلمه است: حضرت محمد(ص).

طلایه‌دار مهربانی‌ها

قابلیت درونی و روح بزرگ رسول خدا(ص) به قدری است که خدای متعال، هدف از رسالت و فرستادن او به سوی بندگانش را همانا عنایت کردن رحمت واسعه خود بر همه جهانیان دانسته و خطاب به آن حضرت می فرماید: «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمین یعنی ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم» این آیه شریفه بیش از آن که یکی دستور الهی باشد خبر از اقیانوس مهربانی قلب حضرت محمد(ص) می دهد که می‌تواند نه تنها بشریت بلکه همه جهانیان را از مهر و عطوفت محمدی سیراب کند. این سخن، هنگامی ملموس‌تر می شود که نگاهی هر چند گذرا به جلوه‌های مهربانی آن حضرت در طول عمر مبارکشان بیاندازیم.

دغدغه و دلسوزی‌های حیرت انگیز

حضرت محمد(ص) همواره دغدغه هدایت امت خود به سوی حقیقت و دوری آن‌ها از همه رنج ها به خصوص عذاب در آخرت را در دل داشتند؛ چنان که قرآن کریم می‌فرماید: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُؤْمِنینَ رَؤُفٌ رَحیم یعنی قطعاً، برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به هدایت‏ شما حریص و نسبت به مؤمنان، دلسوز مهربان است».

این دغدغه و دلسوزی نسبت به هدایت مردم به اندازه‌ای است که خدای متعال نسبت به شدت ناراحتی و تأسف در اثر ایمان نیاوردن برخی، هشدار داده و می فرماید: «فَلَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ عَلیَ ءَاثَارِهِمْ إِن لَّمْ یُؤْمِنُواْ بِهذَا الْحَدِیثِ أَسَفًا؛ یعنی نزدیک است که اگر امت تو به این سخن (قرآن) ایمان نیاورند جان عزیزت را از شدت حزن و تأسف بر آنان هلاک سازی».

دقیقاً به خاطر همین روح بزرگ و دریایی پیامبر اسلام است که شایستگی واسطه شدن برای انتقال رحمت الهی بر مخلوقات را یافته است.

مهربانی‌های رفتاری

نوع رفتار بزرگوارانه، مهربانانه و همراه با تکریم و احترام به اقشار گوناگون مردم، جلوه دیگری از رحمت واسعه الهی است که در رفتار محبت آمیز پیامبر ختمی مرتبت تجلی و نمود یافته است. صبر توأم با دلسوزی و مهربانی آن حضرت در مقابل نامهربانی های جاهلانه حتی غیرمسمانان، اوج کرامت و بزرگواری اخلاقی را به نمایش گزارده است.

عفو عمومی در هنگام فتح مکه، آن هم نسبت به کسانی که بیشترین ضربات را به پیامبر و مسلمین وارد کرده و افراد زیادی را به شهادت رسانده بودند و حتی بارها قصد ترور رسول خدا(ص) را داشتند، فرازی برجسته از کتاب قطور مهربانی‌های رسول مهربانی‌ها را به تصویر کشید. در حالی که همگان منتظر انتقام بودند رسول خدا(ص) خطاب به ابوسفیان فرمودند: «یا أَبا سُفیان بَل الیومَ یَومُ المَرحَمَةِ؛ یعنی ای أبا سفیان، امروز روز رحمت و محبت است».

سیره رفتار اجتماعی آن حضرت نیز تندیسی از مهربانی محمدی است. ایشان از روش‌های مختلف برای ایجاد و تقویت مهربانی بین مردم کوشیدند که یکی از آن ها سنت «سلام کردن» است. در این مورد از آن حضرت چنین نقل شده است که می فرمایند: «وَ الَّذِی نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِیَدِهِ لَا تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّی تُؤْمِنُوا وَ لَنْ تُؤْمِنُوا حَتَّی تَحَابُّوا أَ لَا أُنَبِّئُکُمْ بِمَا یُنْبِتُ ذَلِکَ أَفْشُوا السَّلَامَ بَیْنَکُم‏‏؛ یعنی سوگند بر آن که جان محمد به دست قدرت اوست، وارد بهشت نمی‏‌شوید، مگر مؤمن باشید و تا به یک دیگر محبت نکنید، مؤمن نیستید. آیا شما را خبر دهم از چیزی که باعث محبت می‏‌شود؟ سلام را در میان خود رایج کنید!» از این که هیچ کسی نتوانست در سلام کردن، بر آن حضرت سبقت بگیرد، اوج مهربانی نسبت به مردم، صداقت در گفتار و حقیقت رحمانی دین اسلام، یک جا فهمیده می شود.

تشریح مهربانی از زبان سخنگوی اسلام

بهترین کسی که می‌تواند جلوه رحمانی دین مبین اسلام را به زیور کلام نورانی خود آراسته کند کسی جز وجود پیامبر خاتم(ص) نیست. کلام ایشان تابلوی اسلام رحمانی را به زیبایی نقاشی می‌کند چنان که در مورد مهربانی نسبت به فرزند گریان می فرمایند: «من بَکَی صبی لَهُ فأرضاه حَتَّی یسکنهُ أعطَاهُ الله عز وَجل من الْجنَّة حَتَّی یرضی؛ یعنی هر که کودک گریان خود را راضی کند تا آرام شود، خداوند از بهشت آن قدر به او می دهد تا راضی شود».

این جمله تنها گوشه‌ای از کلام‌های متعدد رسول مهربانی‌ها در مورد مهر و عطوفت است. مهربانی در نگاه دین اسلام چیزی جدای از عقلانیت نیست چنان که رسول خدا(ص) می فرمایند: «التَّوَدُّدُ إِلَی النَّاسِ نِصْفُ الْعَقْل‏؛ مهربانی با مردم، نیمی از خردمندی است». مهربانی با همسر، فرزند، همسایه، یتیم، کودکان، پدر و مادر و... گوشه‌هایی از گستره مهربانی‌های اسلامی است.